ZİLZAL SURESİ

“Elham”dan sonra herhangi bir sûre okuyoruz. Meselâ (İzâ zülziletil’ardu zilzalehâ) yı okuduğumuzu farz edelim. Bu sûreyi âyet, âyet tercüme edin de, mânâsı neymiş, anlayalım: – (Arz, müthiş bir zelzele ile sarsıldığı ve ağırlıklarını içinden çıkardığı zaman insanlar: “ne oldu bu arza böyle?” derler. Arz işte o zaman, yani insanlar sorunca Rabbının kendisine vahyettiği haberleri söylemeğe başlar). – Buraya kadar kâfi. Bu sûreyi okuyanlar zannediyorlar ki bu zelzele, arzın zelzelesidir; hayır, bu zelzele aklın zelzelesidir. Arz, yuvarlak bir cisimdir ve boşlukta dönmektedir. Onun döndüğü, “Yâsin sûresinde” bildirildiği halde, biz bunu Avrupalılardan öğrendik. Zelzele, arzın merkezindeki ateşin tesiriyle madenlerin eriyip başka taraflara akması esnasındaki çöküntülerden oluyor. Bu zelzelenin ne kıymeti olabilir ki Kur’ân’da zikredilsin? Kur’ân bir hikmet ve ibret kitabıdır; tabiat bilgisi kitabı değil. Sonra bir taş ve toprak kitlesinden ibaret olan arz bize ne söyleyebilir ki? Allah’ın vahyini eşref-i mahlûkat olan insana arz mı bildirir? O halde bu zelzele, aklımızın zelzelesidir: Aklın arzı sallanıp da içindeki nefis ağırlığını çıkarıp atanlara Rabbı vahyeder; o da Rabbının bu vahiylerini soran insanlara bildirir. Fakat anlamak ne kadar zor… Onun için Hz. Muhammed, kendine tâbi olanları sınıflara ayırmış. Anlayanlara “Aşere-i Mübeşşere” demiş. Bazıları için de, esrâr-ı ilâhiyyeyi anlayamazlar diye : “Kellimünnâse alâ kaderi ukullihîm” demiş. Bir tarafta: “namaz kılın.” diyor, bir tarafta: “bilhassa orta namaza dikkat edin.” diyor. Bir başka yerde “Zevalden, yani güneşin zeval noktasına geldiği öğle zamanından akşama kadar namaz kılın.” diyor. Öğleden akşama kadar namaz kılınabilir mi? Bu, ancak hayranlık namazıdır. “Orta namaz”da “Nokta-i ilâhiyye”yi bulmaktadır. (Nokta)yı bulan insan hareket edemez, eğilip kalkamaz. “Tevhîd” hakikaten bir (Nokta)dır. Nokta eğilip bükülebilir mi? Onun ne ilerisi, ne de gerisi vardır. Onu bulup içine giren insan kendini kaybeder. Asıl namaz, bu şeklî namazın arkasında ama insan oraya yaklaşmayınca olmaz. Anlatılması çok güç.