TECELLİ (GÖRÜNME) KAVRAMI

Allah Teala mutlak varlıktır.Aynı zamanda Mutlak Kemal ve Mutlak Cemal sahibidir.O’nun şanı kendini ızharetmektir.O, Kendi Kemal ve Cemalini temaşa etmek için kainatı ve insanı var etmiştir.Buvar edişin tasavvuf terminolijisindeki karşılıı “tecelli”dir.

Tasavvuf inancına görevarlıklar bağımsız birer vücut sahibi değillerdir.Her şey Allah’ın isim ve sıfatlarının tecellisidir.Tecelli, görünme demektir.Bir başka ifade ile ilahi kudretin eserlerinin varlıklarda görünmesi, ortaya çıkmasıdır.

Tecellinin nasıl gerçekleştiğini bilemiyoruz, bu akıl ötesi bir olaydır, akıl ve deneyle açıklanması zordur.Kur7an’ın bildirdiği şudur:”O’nun işi, bir şeyi dilediği zaman “Ol” demekten ibarettir.Hemen oluverir.”(Yasin, 36/82)

Eşya ve alem tecellininvukuu halinde mevcut(var) ve hemen aslına dönmesi ile de (fani) yoktur.Fakat bu tecelliler o kadar üsratli vesüreklidir ki , iki tecelli arasında hiçbir fasıla hissedilmez.Bu sebeble biz bu alemi devamlı ve sabit görürüz.

Allah,başlangıcı ve sonu olmayan bir varlıktır.O ezeli ve ebedidir.Bu sonsuzlukta , zuhur ve tecelli ediş süreklidir.Bütün alem her an Allah’ın isim ve sıfatlarının tecellisi olarak zuhur etmekte, yine her an tümden yokluk alemine geç ip gitmektedir.

Bu inanışa göre , evren her an yeniden yaratılmakta ve hemen yok olmakta , sonra gene zuhur etmekte,gene fani olmaktadır.Böylece her an bütün kainat görünmezlik (gayb)aleminden görünür aleme çıkmakta ve tekrar aslına dönmektedir.

Bu noktada ilgi çekici bir husus şudur:Bu geliş ve gidiş,oluş ve bozuluş bir tekrardan ibaret değildir.Yani tecellide tekerrür yoktur.Bir sonraki görünen bir evvelkinin aynısı değil, sadece bir benzeridir.Tasavvufta buna “Teceddüd-i emsal”(benzer şeylerin yenilenmesi)denir.

Burada Allah7ın sonsuz kudretinin daha iyi anlaşılmasına yarayan bir izah söz konusudur.Zerreden kürreye, mikro alemden makro aleme, bildiğimiz bilmediğimizbütün eşyanın ve kainatın her an var olup yok olması ve bu oluşun bir tekrarlama değil, hep bir yenilenme olması  çok muazzam bir hadisedir.Bu anlayış, Allah’ın kudretinin sonsuz oluşunu,O’nun yüceliğini ve büyüklüğünü ne kadar güzel ifade eder.

Tecelli eyler ol daim celal ü geh cemalinden

Birinin hasılı cennet birinden nar olur peyda

     Cemali  zahir olsa tiz celal yakalar anı

     Görürsün bir gül açılsa yanında har olur peyda

(Niyaz-i Mısri)