TASAVVUF VE SANAT

Tasavvuf kurumları iyi işlediği devirlerde çok müsbet işler görmüşlerdir.İnceliğin zerafetin ,hoşgörünün kaynağı olmuşlardır.Hat, tezhip,şiir musiki tasavvuf muhitleri ile iç içe olmuştur.Mensupları ; bütün bu sanat dallarını ,bir ibadet neşvesi ve ciddiyeti ile ,yüksek ve kutsal duygularla icra etmişlerdir.Onun için kaliteyi ve seviyeyi daima korumuş ve geliştirmişlerdir.
Kültür tarihimize bakarsak şunu görürüz:Medreseler ilimle, kitapla uğraşırken; tasavvuf kurumları olan dergahlar halk eğitimi ve güzel sanatlara beşiklik etmiştir.Asırlar boyu şiir, edebiyat, musiki gibi sanatlar tasavvuf ve tekke muhitinde gelişmiştir.
Tasavvuf ve sanatın ortak zemini aşk ve güzelliktir.Bu nedenle mistik ve sanatkar bu ortak zeminde birlikte olmuşlardır.
Allah Teala kendi kemal ve cemalini temaşa için kainatı var etmiştir.
Kendi hüsnün hublar şeklinde peyda eyledin
Çeşm-iaşktan sonra dönüp temaşa eyledin.
Kainattaki her şey Cenab-ı Hakk'ın isim ve sıfatlarının tecellisidir.Bir ayete göre "Göklerdeki ve yerdeki her şey devamlı olarak Allah'ı tesbih etmektedir."(İsra 127/44).Bilim adamları bunları kendi yöntemleriyle anlamaya çalışır.Sanatkarlar; bu tesbihi , bu zikri, söz konusu olan tecellileri daha iyi fark eder, onları kendi sanatı ve uslubuyla daha iyi dile getirir.
TASAVVUF ANLAYIŞINA GÖRE EN ÇOK SEVİLMESİ GEREKEN ALLAH'DIR.BİR GÜZEL ÖLÇÜ VARDIR:"MUHABBET MARİFETİN SONUCUDUR".Tanımayan sevemez.Tecelliler yoluyla Rabbini daha iyi tanıyan, O'nu daha çok sevecektir.En büyük Hak aşıkları sanatkarlardır veya sanatkarlar ilahi aşkı daha derinden duyarlar.
İNANMIŞ SANATKAR GÜZELLİĞİ YARATTIĞINI DEĞİL, KEŞFETTİĞİNİ DÜŞÜNÜR.SANATKAR,ESASEN VAR OLAN GÜZELLİĞİ ORTAYA ÇIKARIR,İFADE EDER, SESLENDİRİR.BU ,AZ ŞEY DEĞİLDİR.ÖTELER ALEMİNE YOL BULANLAR BUNU BAŞARIR.
SANATKARIN İŞİ SADECE ESTETİK ZEVKİ TATMİN DEĞİLDİR.BU ARADA BİRLİĞİN VE NURUN PERDESİNİ ARALAMAKTIR.HAKK'IN VE TECELLİLERİNİN BİLİNMESİNE YARDIMCI OLMAKTIR.
Bir kitabullah-ı a'zamdır seraser kainat
Hangi harfi yoklasan manası Allah'a çıkar
Geçmiş dönemlerde bizim sanatkarlarımıza ilham kaynağı olan hadisi şeriflerin başında Efendimiz (sav)'in şusözü gelir:"Allah güzeldir, güzelliği sever."
Hattatlar bu ifadeyi en güzel çizgilerle levha haline getirmişler, mimarlar, şairler,musukişinaslar , kendi dünyalarında onun anlamına terceman olmuşlardır.
Allah kemal ve cemal sahibidir, kainat O'nun tecellisidir.Bu tecellileri ve güzellikleri farkedebilmek, onların aslına, yani Allah'a götürür.Tasavvuf anlayışında bu farkediş kalb yoluyla gerçekleşir.Kalb aynasının masiva pasından arındırılması, temizlenmesiyle orada güzellikleri, ilahi gerçekleri görmek mümkündür.ŞemseddinSivasi hazretleri:
Sür çıkar ağyarı dilden ta tecelli ede Hak
Padişah girmez saraya hane mamur olmadan