NEFS'İN YEDİ MERTEBESİ VE KUR'AN'DAKİ YERİ

Özellikle Halvetilik ve kollarında “etvar-ıseb’a”denen,nefsin yedi mertebesi üzerinde durulurBu safhaların aşılması için özel yöntemler uygulanır.Buradaki kavram  ve terimler ise tasavvufun genel kavramlarıdır.

1.Nefs-iemmare:Yusuf suresi 53 ayetindeki “şüphesiz nefis kötülüğü şiddetle emredicidir” ifadesinden ismini alır.Nefsin en ham şeklidir.Her şeyde ben ve benlik düşüncesi hakimdir.İbadet dahil aşırı bir kendine güven duygusu vardır.Zikri “Lailahe illallah”dır.

2.Nefs-i levvame:Azarlayan, kendini kınayan nefs demektir.İsmini Kıyame suresi 2.ayetten alır.İnsanın ruhi tekamülünde önemli bir merhaledir.Emmarede tamamen ölü olan nefs, bu safhada şüphe duymaya ve öz eleştiriye başlamıştır.Rahatı kaçmış, bir takım hareketlerinden huzursuzluk duyar olmuştur.Fakat hedef henüz uzaktadır.Zikri “Allah” kelimesidir.

3.Nefs-i mülheme: ilham ve keşfe mazhar olmaya başlayan , iyiyi kötüden ayırt eden , aşırı istek ve arzularına karşı direnme gücüne kavuşan nefistir.Adını Şems suresi 8. Ayetten alır.Levvame mertebesinde bazı tereddütler vardır.Mülhemede ise gönül aynasına ilhamlar ve bilgiler yansımaya başlamıştır.Bunlara huzur ışıkları denebilir.Zikri “Hu”dur

4. Nefsi mutmainne:İtmi’nan ve huzura ermiş nefs demektir.Kötü ve çirkin sıfatlardan kurtulup güzel ahlakı benimsemiş nefistir.Bunun verdiği huzur ve sükunla , o ana kadar ki manevi sıkıntı ve ıstıraplar yok olmuştur.Dini sadakatle yaşayıp cennet nimetlerine erme söz konusudur.İsmini fecr suresi 27.ayetten alır.Zikirkelimesi “Hak”tır.

5.Nefs-i raziye:Allah’dan razı olmuş nefs demektir.”Rıza” makamına ermiş kimsenin seviyesidir.Kendisi ve başkaları hakkında tecelli eden , gerek hayır gerek şer görünsün , her hükme razı olan nefis durumundadır.Zikir kelimesi “Hayy”dır.

6.Nefsi marziyye: Allah’ın kendisinden razı olduğu nefs.  Tam fena halidir.Övülmeye , şöhrete itibarı kalmamıştır.Zikir kelimesi “Kayyum”dur. Bu son ikisi Fecr suresinin 28.nci ayetinden isimlerini alırlar.

7.Nefs-ikamile:Hertürlü kemali elde etmiş ve irşad mevkiine yükselmiş nefstir.Zikir kelimesi “Kahhar”dır.

İlk dört mertebeye orta seviyede bir çok kimse ulaşabilir. Son üç mertebe ise havas seçkin kimseler için söz konusudur.