Haraç işine gelince:Onu da haraç verenlerin salahı ile takip et.Şunu bil ki, alacağın haracın ıslahı ile verenin salahı içinde başkalarının salahı da vardır.Bunlar hep birbirine bağlıdır.O halde topladığın, memleketin imarına sarfedilmeli, onu sarfetmekteki dikkatin , toplamaktaki dikkatinden daha kuvvetli olmalı.Zira bir memleket ne kadar ma'mur olursa haraç da o kadar güzel toplanır.(Senin de toplamaya yüzün olur).Hem ,imar yapmadan haraç toplayan kimse, beldeyi harap, halkını helak ve perişan eder.Tabi bunun neticesi ömürsüz olur.Az bir zaman içinde söner gider.
Halk vurulan yükün ağırlığı gibi, yahut yağmursuzluk gibi , su basması gibi , kuraklık gibi afetlerden şikayet ederlerse; faide umduğun bütün tesirlere , her vesaite başvur, o şikayetlere çare ara, ricalarını yerine getir, ne yapmak lazımsa bütün kolaylığı göster(Yani dertlerine ortak ol)Bu hususda yapacağın hiç bir şey sana ağır gelmesin.Zira memleketi imar, vilayeti tezyin hususunda sarfedilecek yorgunluk ve yorgunluğun sonunda alınacak olan o geniş sermayeyi yine sana iade edecekler.Dolayısıyla hem onlar müreffeh olacak, hem de memleketler imar edilecek, bununla beraber onların duaları, senalarını da kazanacaksın.
Onların en büyük ihtiyacı olan adaleti gösterip zaruretlerine yetiştiğinden dolayı ne zaferli zevk duyacaksın.Sonra sen esasen bu sermayeyi, onlar kuvvet bulduktan sonra fazlası ile geri vereceklere güvenerek veriyorsun.Yani onlara o kadar refahı temin eden sen olduğun için , çalışma yollarını, servet kapılarını sen açtığın için fazlasıyla geri vereceklerine , güzel muamelen, temiz adaletin sebebiyle senden emin olacaklarına kuvvetli itimadın vardır.
Günün birinde onların yardımlarına dayanacağın işler çıkar.Bir de bakarsın ki memnun ettiğin halk, o ağır yükü seve seve almış taşıyor.Çünkü onlar mütehammildir, yüklediğin kadarını kaldırır, götürür.Bir memleketin harabiliği ancak ahalinin sefaletinden ileri gelir.Ahaliyi sefil eden sebeb de ancak valilerin servet toplama hırslarından ve mevkilerinde uzun müddet kalacaklarına emin olmayıp , sui zanlarındandır.Bir de mazinin ibret alınacak şeylerinden azıcık hissedar olmamalarındandır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder