ORUCUN BATIN MANASI

Oruc kalbin nurudur.Kalbin batını olan (fuad'ın) cilasıdır.Garazı dünyeviyyeyi kalbden çıkartır.Fikir kapılarını açar,Sır ayinesinin tozunu giderir.
Fehmi kaybolmuş, kalbi ölü haline gelmiş kimse:"Bu açlık nedir ve niçin?" diye sorarsa lisanı hikmet ona şöyle cevap verir:
Bu açlık , hikmetlerin kaynağıdır.
Birinci hikmet:Bir kimse orucun sırrından ,hükm-i adlin zahir hikmetini anlamak için , iman ile, ecir ve sevap talebiyle,mütezellilane ve emri ilahinin yelkeni altında oruç tutarsa:Hür,köle,melek, melekut, büyük,küçük,amir , memur arasında o adle rücuda Allah'ın hikmetinin müsavat üzerinde olduğunu görür.İşte insan oruç tutup Allah'ın ahlakı ile taalluk ederse, bütün şüunatta haline göre insanlar ondan insaf görür.O Onun için her oruç tutan kimse kendisini kontrol etmeli, bu sırların zuhuruna dikkat etmelidir.
İkinci hikmet;Oruc neticesinde oruclu bir huzura, bir şühuda dahil olur.bu feyz onu makamı ubudiyette huşu üzerine bulundurur
Huzur demek:Ağyardan ayrılıp Allah'a muhabbette devam etmek demektir
Oructa cem'-i himmet vardır.
Namaz esnasında huzurukıble;Ka'be olduğu halde, oruc halinde huzuru kıble; kalbdir.Kalb ve Ka'be ;esrarı Hakk'ı hatırlamak için iki cihettir."FEEYNAMA TÜVELLU FESEMME VECHULLAH) Her nereye dönerseniz kıbletullah zatullahdır"ayetikerimesi makamı muhazaraya işaret eder.
(FEVELLİ VECHEKE ŞATREL MESCİDİL HARAM) ayeticelilesi de Hizmeti ubudiyyet ile toprağa yüz sürüp, tezellül gösterilecek makama teallük eden hale işaret eder
Üçüncü hikmeat:Eğer oruc tutan kimse zengin olup, ilahi ahlakla ahlaklanmışsa fukaranın halini düşünerek onlara merhamet, şefkat ve ihsan göstermesi şarttır.
Fakir ise;Kendisiile kendinden üstün olanları  hükümde eşit kılan Cenab-ı Hakk şükrederek ağniyayı şakirinden kılan Hakk'a hüsnü zanda bulunmalıdır.Şu makamda fakr halinde bulunan bütün müslümanlar için dua eder.
Dördüncü hikmet:İftar ve sahur , ancak helal lokma ile salih olabileceği ve keza sadaka helal maldan verilebileceği için insan kazancına çok dikkat etmesi lazımdır.Oruc insanın kazancını kontrol eden bir müessesedir.Zira Allah7ın ve Resulünün müsade etmediği kazançlardan tedarik edilen yemeklerden yapılacak iftar, orucu ifsad eder.
Beşinci hikmet;Kul, orucla riyaztda bulunursa, adetinin kesafetinden, kılıç kınından sıyrıldığı gibi sıyrılır.Onun için hakiki oruçlu , kınından sıyrılan bir insanı kamildir.O makamda yapılan dini ve dünyevi amel saliholur.