ÜMMİ MEŞAYİHLER

Bazı meşayihler ümmidir. Kur'anda "Elemtere" suretisinden yukarısını bilmezler. Ancak Hak Teala bunlara Ledün ilminden hisse verdiği için bu insanlar, hal aktarırlar. Bir mürid anlatır:Bir gün türbede Şeyh Yunus bahri hazretleri ile birlikte idik. Hazret ümmi idi. Ben dergaha gelirken yeni aldığım ipekli ve kıymetli şemsiyem ile ayakkabımı türbenin dışına bırakmıştım. Oturduğum yerden gözükmüyordu. Şeyh vahdet ilminden bir bahis açmış konuşmakta idi. Benim kalbimden kundura ve şemsiyem geçti "Acaba birisi alır mı" şeklinde endişe geçti. Yunus efendi gözünü açarak "Evladım, aklını masivadan çek, kalbindeki endişeyi at, beni can kulağı ile dinle " buyurdu. Bir dakika kadar bir heyecan geçirdi sonra "Benim bazı böyle garip hallerim vardır. Kalbimin haber verdiği bir şeyi sevdiklerimden saklayamam. Hoş gör" buyurdu. Keramet göstermişti.
Bir gece Tahir ağa dergahı şeyhi Behçet Efendi dervişleri ile birlikte ziyarete gelmişti. Zikir esnasında Behced efendi, şeyhlik makamından kalktı dervişlerin sırasına oturdu.Anladım ki Yunus efendiye hürmet arz etti. Sonra "O meydanda o var iken benim zikr idaresinde bulunmuklığım mugayiri edep olur. Mülahazasına düştüm" dedi.
Yine bir gece yanında bulunmakta iken Hüseyin Vassaf'a işaret etti. Ayağa kalktı ve sarıldı birlikte sema ettiler. Vassaf'ın tüm vücudu tir tir titremekte idi. Seksen yaşını aşmış bu zattaki cezbeye hayret edilir...
Ne bilür kadrini erbab-ı kemalin cahil
Varlığı ayn-ı hicabdır anı görmez gafil

 Hasan Cihangiri hazretlernin halifesi Şeyh Fethi ümmi hazretleri Kevser suresinden yukarısını bilmez idi.Ancak kuranın müşkül sırlarını taşıyan ayetleri tefsir eder idi.