Cennette zikri geçen dört nehir su, süt, şarap ve bal ırmakları olup su ırmağı ilmi ledünnü, süt ırmağı muhabbeti zatiyyeyi ilahiyyeyi, şarap ırmağı cezbe-i ilahiyi ve bal ırmağı da hakkal yakiyn'i ifade eder. Bu ırmakların dünyada bulaşmış örnekleri vardır. Ancak dünyadaki bu nehirler fena ve zeval zehrine ve hazımsızlığına bulaşıktır. Yani bu alemi kesifin suyuna ve sütüne ve şarabına ve balına fanilik zehri ve hazımsızlık hali karışmıştır. Süt ırmağını kadının göğsünde verdi ki çocukların cisimlerini beslemek hassası verdi. Sütün aslı olan muhabbeti zevkiyyeyi ilahiyye ruhi insaniyi besler. Şarap insandaki gam ve düşünceyi def etmek, korkak kimseyi cesur kılmak için, üzüm tarafından akan bir çeşme yaptı. Şarabın aslı olan cezbei ilahiyye tutulanlar dünya ve ahiret gamından kurtulup emri ilahiyi icra için nefislerini fedadan çekinmediler. Bal haztaya ten ilacıdır. Bal'ın aslı olan hakkal yakin mertebesinin zevki insanın batınından doğar bu zevkin ortaya çıkmasından sonra enaniyyet ve ikilik hastalığı zail olur, kendi hakikatı olan Hakk'a vasıl olur. Temizlik ve içmek için verdi su suretinden cisimler istifade eder. Suyun aslı olan ledün ilminden ancak ruhi insani feyz bulur...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder