Ruh,Hakk'ın "HAYAT"sıfatının ,yine Hakk'ın vücudu hakikisinin her mertebeye tenezzülünde ,her bir şeyin istidadına göre zuhurundan ibarettir.Cemadda(cansızlarda) "Ruh-i cemad",Nebatta(bitkilerde) "ruh-i nebat",hayvanda "run-i hayvan"ve insanda "ruh-i insan"olur.Bu zuhur cemadda mahfi(gizli),nebatta mahsus,hayvanda zahir ve insanda azhardır.Bu nedenle ruhtan hali hiçbir nesne yoktur.fakat insan,eşya arasında cismiyyette mükemmeldir;ve bu hal-i mükemmeliyyete gelinceye kadar bir çok meratipten ve tabakalardan geçerek ,hepsinin hükmünü yüklenmiştir.İnsanın cisminde ruh-i cemadi,rah-i nebati,rah-i hayvani ve rah-i insani mündemiçtir.Biyoloji alimlerinin tetkikatı ,ruh-i hayvani derecesine kadar çıkabilir.Buradan ilerisi onlara kapalıdır.Onlara göre ruh,cismin haricinde kaim olabilir bir şey değildir.Ehl-i hakikata göre ,madem ki ruh vücudu hakikinin sıfat-ı Hayat'ın eşyaya aksi ve eşyada zuhurudur,ruha makes olan cismin vücudu fani olsa bile ,güneşin ziyası gibi o akis ,makese aksetmeksizin kaim olabilir.Ruhun bekası konusunun da izahı kabil değildir. (Aziz nesefi hazretleri)Ruh-i hayvani ,her bir cismin bünyesine göre ayrı ayrıdır ve aralarında tefrika vardır;Fakat ruh-i insani ki ,ancak ruh-i hayvani mertemesinden terakki eden insan-ı kamilere mahsusdur,bu ruh birdir,bunlar arasında ittihad vardır,Kur'an Ruh-u "Rabbinin emrinde bir şe'ndir"buyurmakla Gülme,ağlama nasıl bir şe'n dir ki bu hali bir insanda zuhur ettiği vakit görebiliriz binanaleyh bir kimsenin ruhunun mertemesini ilim ve marifete müteallik sözlerinden ve ahlakından ve efalinden anlayabiliriz.Zira ruh-i hayvani mertemesinde olan bir insanın ahlakı,fiilleri hayvanların ahlak ve fiillerine uygunluk gösterir.Hayvanlar arasında nasıl nefislerinin hazzından dolayı cenk,niza,kavga olur ise bunlarda bu hal içinde olurlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder