HAKKA VUSLATTA AKIL

İnsandaki aklın derecesini bilmek için o kişi konuşturulur.Edep akıldan doğmakla kişinin edebinden aklının mertebesini ve aklının mertebesinden dahi sülukta terakkisi ve istidadını anlamak mümkün imiş.Ancak süluk ve Hakk'a vüsul,her mertebedeki aklın karı değil imiş.Hz.Pir Efendimiz buyurur ki:"Akılların mertebelerde ,yerden göğe kadar olan bir tevafütünü iyi bil ! Bir akıl vardır ki güneş kursu gibidir,bir akıl vardır ki zühre ve şihap yıldızından daha aşağıdır.Bir akıl vardır ki sarhoş kandili gibidir;bir akıl varki ,ateş kıvılcımı gibidir".İlahi hikmetleri her akıl kaldıramayacağı için ehli olmayana nakli yasaklanmıştır.Makbul olan akıl dünya işlerine değil,ahiret işlerine düşkün olan akıldır.Ancak ahiret işlerine yönelen akıl,zahiri şeriat üzerine giderse nihayetinde mutlu olamaz.Muhabbet yolunu tercih ederse nihayetinde akılda kaybolmaya mahkumdur.Artık akıl vazifesini yapmış,aradan çekilmiştir.