AKLIN VÜCUDUMUZDAKİ SEYRİ

 Hak Teala, ezeli inayeti ve ebedi hidayeti  ile bazı insanları Hakk'a muhabbet ve marifet yoluna yöneltti.Böylelikle "Yuhibbühüm"(Allah onları sever)-Maide 54) bağnı canlarının boynuna astı ke "ve yuhibbunehu"(Onlar da Allah'ı severler-Maide 54) dairesine ayak bassınlar, bu zümreye dahil olsunlar.
Hakk'ı sevenler ve Hak tarafından sevilenler, bu cevherin tanınmasında büyük gayret gösterdi. Hak Teala da aklı  bu yolun hizmetçisi etti ve o şerefli akla, tevbe yolunu gösterdi. Hak yolunda gayeye erişmek için türlü suretler içinde güzeli çirkinden , doğruyu yanlıştan  ayıran akıl, ona rehber oldu, Hak'dan gelen ilahi bir yardımla, onu hakikat ehlinin sohbetine eriştirdi böylece tevbe ve telkini mana ehlinden aldı.(Telkin, mürşidin müride zikir aşılamasıdır). Bu, onun için bir anahtar, bir ferman oldu zira anahtarsız gönül şehrinin kapılarını açmak, elde ferman olmadan vücud şehrinde söz geçirmek mümkün değildir. Bu fermanla  talib kendi vücud şehrine geldi ve sultanın hükmünü ilan etti. Bu ilan vücud şehrine yayıldığında şehir halkından ve idarecilerden bazıları - yani nefsi ve akli kuvvetler-bu hükme hemen itaat etti, hemen sultana itaat etti. Bazıları da kibirlerinden bu hükme boyun eğmediler.
Hak Teala'nın inayeti ile bu yokluk ehli talibe, yoldaş oldu, irade bineğine bindirdi, sadakat miğferini başına geçirdi, ihlas gömleğini üstüne giydirdi ve amel meydanına çıkarttı. Bu hakikat telkini, talibin başarıya ulaşmasında ZÜLFİKAR oldu.Nefsi emmaresinin neticesi olan Sultan'ın hükmüne karşı gelen her ne varsa bu kılıçla başını kesti. Nefsi mutmainne derecesine varana kadar Sultan'ın hükmüne uygun her ne varsa o emri icra eyledi. Nefsi emmare düşmanları vücud ülkesine inkar tohumlarını ekmişlerdi.Talib bu tohumlardan biten tüm düşmanların başını "La İlahe illallah" kılıcıyla kesti.Sultanın hükmüne boyun eğenler ise muhabbet, isar(başkalarına yardım) ve salih amellerden pek çok tohum ekmişlerdi.Mürid bu güzel tohumların hepsini "La ilahe illallah" nehrinden sulayıp besledi  ki bir güzel kemale ersinler."Allah'ın ipine sımsıkı sarılın(Ali imran 103) ve "Hepiniz O'na döndürülüp götürüleceksiniz"(Yunus 56) müjdesine nail olur.