PEYGAMBER VE EVLİYA HAKK TEALA'NIN ALETİDİR

Kalem katibin, kılıç gazinin, keser marangozun elinde alet olduğu gibi ,insanlar da Hakk'ın aletidir. Aletten meydana gelen her hareket , onları kullananlardan kaynaklanır. Çünkü alet irade ve tercih sahibi değildir, kendi kendine hareket edemez. Aletten iyi kötü ne gibi fiil meydana gelirse, hakikatte o iş , aleti kullanan şahsın işidir ve ondan südur etmiştir. Bundan dolayı enbiya ve evliya da Hakk'ın aletleridir.ve onlarda yetki sahibi olan Hakk Teala'dır.Bundan dolayı onlardan ortaya çıkan hal ve hareketleri Hakk'dan bilmeli ve cemalullahı onlarda seyretmelidir. Çünkü "Allah ile sohbet etmek isteyen kimse tasavvuf erbabıyla sohbet etsin" denilmiştir. İnsan vücudu su küpü gibidir. Fakat Enbiya ve evliyanın vücut küplerinden deryaya yol vardır. O küpte ne varsa deryadandır. Fakat halk böyle değildir. Onların ceset küplerinin deryaya bağlantısı yoktur. Halk, surete aldanıp evliyayı da kendisi gibi sanır. Şeyhin vücut küpü Hakk'dan hayat kazanmıştır, onun deryasına daima bağlantısı vardır. Zahirde görünen şeyhin küpü, cismidir. Hakikatta Hakk'ın deryasıdır. Onu küp zanneden ahmaktır. Dünyada bütün yoksul ve zengin Hakk Teala'nın yüzünü evliyada görürler. Çünkü Evliya, peygamberin neslidir, mirasçısıdır, devamıdır. Peygamberi seven, evliyayı da sever. Evliyayı, enbiyadan ayrı gören ya cahildir ya deli veyahut çocuktur. Mesnevi'de başlangıçta bu husus bakkal ve şaşı çırak örneği ile anlatılır. Bakkal çırağına emretmiş içerideki bardağı getir diye. Çırak şaşı olduğundan içeride iki bardak görmüş "Usta bardak iki tane hangisini" demiş. Usta anlamış, birini kır diğerini getir deyince, şaşı çırak bardağın birini kırdığında diğerinin de kaybolduğunu görmüş. İnsanlardaki şaşılık, evliyayı kendisi gibi sanmasındandır. Keza evliyanın birini gücendirirsen hepsini gücendirmiş olursun.çünkü onlar manen birdirler.İsimleri yüzlerce de olsa sahip tektir.