TENZİH-TEŞBİH KAVRAMLARI

 Tenzih , Arapça nezahet kökünden temizlik, paklık anlamına gelen bir kelimedir.Münezzeh de saf, temiz, Hakk'ın hiçbir şeye benzemeyen, kusursuz, her şeyden beri, tertemiz zatı için kullanılan bir sıfattır.
Teşbih ise benzetme demektir.Teşbih bir şeyin aslına en yakın , en benzer olan şeydir.
Teşbih manaya karşılık madde, Hakk'ın zatına karşılık sıfattır.Cenab-ı Hakk'ın münezzeh olan zatına teşbih yoluyla ulaşılır.Erenler bunu şöyle söylemektedir:"Hakk'ın zatı sıfatlarıyla bilinir!"
İslamın hakikatini anlamak için tenzih ve teşbih konusunu iyi bilmek gerekir.
Görünen varlığa "Allah" diyen teşbih ehli Cenab-ı Hakk'ı esma ile, "Allah"tan ayrıdır diyen tenzih ehli de gördüğünü Haktan başka bir şey zannederek eşyanın gerçeğini inkar etmiş olacağından tevhidi anlayamayacaktır. Bu sebeple tenzih ve teşbih ehli kişiler küfürle şirk arasında gelip giderler.
Tevhid her iki makamı yaşayıp tenzih ve teşbih arasında olmayı gerektirmektedir. Ancak tevhidin hakikatine teşbihten tenzihe gidilerek varılır. Sonra teşbihe dönülünce görülen sıfatların zattan başka bir şey olmadığı idrak edilir.