MERTEBELER

Bu üç tevhid mertebelerine Allah ehli olanların lisanında fena(yokluk) mertebeleri ve yükselme makamları adı verilir.Fena ehline salik,beka ehline habib,zikir ehline muhip derler.Salik:mertebe öğrenimi gören. Habib:sevgili.

Ef’al(işler) karanlık perde,örtü,sıfat ise,aydınlık perde ,örtüdür.Kişi bu iki perdeyi kaldırırsa zat’a ulaşır.Ef’al:Görme yönüdür.Sıfat: ilim yönüdür. Zat:Açığa çıkma,görünme yönüdür. Gerçekte hepsi bir şey olup,mazharlarla (görünülen yer) çeşitlenir.

Fenai zat demek:Kulun kendi vücudu olmadığını gerçek olarak anlayıp, keşif etmesi ve zevk etmesi demektir. Bir kimse ki;Hakk’ın efal,sıfat ve zat’ından gafil olarak besmele çekmiş ise o kişi gerçekte besmele dememiş olur.Bu üç metebeden herhangi birisinin müşahedesi (görmesi) olmadan,gafil olarak işlediği, işin başında söylediği besmeleden fayda olmadığı

gibi,işinde dahi fayda ve bereket yoktur.Çünkü o iş halk olmayıp,ruhsuz ceset gibi ölü veya yok sayılır.Bu üç mertebeye arif olup bilenler katında,besmele “kün”(ol) anlamındadır.Eşya “kün” emriyle olduğu gibi,ariflerin(bilenlerin) besmelesinde bereket açığa çıkar.