RİCALÜL GAYB

 Ricâlullah, gayb erenleri veya bilinmeyen Hakk dostları diye de isimlendirilen ricalu’l-gayb kavramı, tasavvuftaki Allah dostluğunun gizliliğine işaret etmektedir. “Rabbinin ordularını O’ndan başka kimse bilmez” (Müddessir 74/31) ayetinin ifade ettiği anlamın da bu olduğu belirtilmiştir.  Cenab-ı Hak’tan başka hiç kimse tarafından gökkubbenin altındaki velîlerin kimler olduğunun bilinemeyeceği anlayışı, velâyet sırrının oturduğu temeli ortaya koymaktadır. “Yaygın tasavvuf anlayışına göre ricâlu’l-gaybın şahısları değil, manevî halleri gizlidir. Böylece velâyetin, batınîliğine vurgu yapılmıştır. Ricâlu’l-gaybdan olan velilerin halleri gizli olduğu için yapıp ettikleri herkes tarafından kolaylıkla anlaşılmaz. Maddi varlıkları bakımından insanlar arasında bulunsalar da manevî yönden sıradan insanların idrak edemeyeceği fonksiyonlara sahiptirler. Bununla birlikte ricâlu’l-gayb birbirini tanımaktadır.”  Dolayısıyla bunlara ricalu’l-gayb denilmesinin sebebi, sırlarının gizli olmasındandır. Yoksa gayb âleminde bulunduklarından dolayı değildir. Ricâlu’l-gayb anlayışına göre Allah, dünyanın cismanî düzenini sağlamaları için bazı insanların çeşitli görevler üstlenmesini takdir ettiği gibi âlemdeki manevî ve ruhanî düzenin korunması, hayırların temini, kötülüklerin giderilmesi gibi konularda sevdiği bazı kullarını görevlendirmiştir. İnsanların çoğu tarafından bilinmemeleri, tanınmamaları veya gizli olan hakikatlere, sırlara vakıf olmalarından dolayı ricalü’l- gayb adı verilen bu seçkin kişilerin arasında bir düzen ve hiyerarşik bir yapı mevcuttur.

Dünyanın siyasî ve maddî yönetiminde bir vazife taksimi olduğu gibi, bu görünmeyen mâneviyat erlerinin de kendi aralarında bir vazife taksimi mevcuttur. Kutbu’l-aktâbı bu manevî hiyerarşi içinde devlet başkanına benzetirsek diğer kutuplar, bakan ve valiler konumundadır. Sufilere “sultan” ve “şah” gibi ünvanların verilmesi de bu bağlamda değerlendirilebilir. Bunlar bir bakıma “leşker-i duâ”dır. Peygamberlerden bedel kişiler olup, Allah’ın yeryüzünü kendilerine musahhar kıldığı, hilâfet sırrına mazhar olmuş kimselerdir. Onlar âlemin intizam sebebidir fakat kimler oldukları umûmiyetle gizlenmiştir. Bu gizliliğin sebebi ne olabilir? Görünen fenomenler âleminin, görünmeyen noumenler alanına mensup güçlerce yönetilmesi, el-Bâtın isminin sırlarındandır.