Mevlânâ Muhibbi Bir Oryantalist: Reynold Alleyne Nicholson (ö. 1945) Eserleri açısından oryantalistler içinde tasavvuf araştırmalarına en çok katkısı olan ve batıda tasavvufu, Mevlânâ’yı sevdirenlerin başında Nicholson gelir. Nicholson, akademik hayata ilk adımını 1898 yılında Mevlânâ’nın Dîvân’ından seçtiği şiirlerin çevirilerini yayımlayarak atmıştır. Daha sonra, Mesnevî’den de seçmeler yapmış ve bunları tercüme ederek yayımlamıştır.18 Onun bu sahadaki en büyük başarısı ise, ömrünün sonlarına doğru Mesnevî’nin tenkitli neşrini yapması ve tüm ciltleri İngilizce’ye çevirmesidir.19 Bugün Batı dünyasında onun çalışmalarına referans vermeden Mevlânâ’dan bahsetmek neredeyse imkânsızdır. Mevlana dışında da onun pek çok eseri vardır. Nicholson, 1905-1914 yılları arasında tasavvufla alâkalı dört temel eserin yayın ve çevirilerini hazırlamıştır. Bunlardan ikisi Farsça olup, Attâr’ın Tezkiretü’l-Evliyâ’sı (2 cilt, 1905, 1907) ile Hucvîrî’nin Keşfü’l-Mahcûb’udur (1911).20 Onun şaheserleri arasında A Literary History of the Arabs (Arapların Edebî Tarihi) adlı eseri de özel bir yere sahiptir. Arberry’ye göre bu eser Batı dillerinde sahayla alâkalı yapılan araştırmaların en iyisidir.21 Bir oryantalist olarak Nicholson’ın tasavvuf sahasındaki araştırmaları gerçekten muazzamdır. O tasavvufun düşünce sistemini sadece akademik seviyede derinlemesine incelemekle kalmamış, bu bilgileri halk kitlelerine de aktarabilmiştir. Onun gayretleri sonunda Cambridge, İslâm araştırmaları hususunda önemli bir merkez haline gelmiştir. Ayrıca Nicholson meşhur Mısırlı araştırmacı Afifî’nin de hocasıdır, bu sebeple onun etkileri hem batı hem de doğuda kendini göstermiştir. Netice olarak İngiliz oryantalizmi hem neşir hem de tercüme sahasında tasavvufî araştırmalara ciddi katkıda bulunmuştur. Bu kısa makalemiz sadece başta gelen oryantalistlerin isimlerini ve eserlerini örnek olarak ele almıştır. Yoksa daha pek çok isim ve eser bulunmaktadır. İngilizler sadece tasavvuf değil İslâm’ın diğer ilim dalları ile de ilgili yüzlerce eser kaleme almışlardır. Görüldüğü üzere bu eserler çoğu zaman ilmin dışına çıkarak siyasî, ticarî ve askerî amaçlara da hizmet etmişlerdir. Bu sebeple oryantalistlerin eserleri dikkatle okunmalıdır, maalesef bazı akademik çevrelerde oryantalistlerin, dinimizle ilgili görüşleri tartışılmaz birer gerçek gibi kabul görmekte ve müslümanlar arasında kafa karışıklığına sebep olmaktadır. Bunun için oryantalist çalışmaları yakından takip eden ve onlara doyurucu cevaplar veren eserlere ihtiyaç vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder