Sûfîlerin hikmet ilmi, makamlar ve haller adı verilen ruhsal yol haritaları içermektedir. Makamlar ve haller konusunda tasavvuf literatüründe genişçe ele alınan konulardandır. Makamlar ve haller, manevî gelişimin evrelerini ve bu süreçteki kalbî deneyimleri ifade etmektedir. Ünlü sûfî Kuşeyrî (ö. 1072), makamı “Tasavvuf ıstılahında makam, kulun tekrar ede ede kazandığı ve vasıf haline getirdiği âdab ve ahlâk” olarak tanımlamaktadır. Makam ile hâl arasında nasıl bir ilişki vardır? Kelâbâzî’nin ifadesiyle “Her makamın bir başlangıç bir de bitiş noktası vardır. Bir makamın başı ile sonu arasında birbirinden farklı birçok haller vardır.” Kuşeyrî’ye göre makam iradeyle elde edilirken “hâl, kulun kazanma isteği olmadan kalbe gelen neşe-hüzün, rahatlık-sıkıntı, şevk-dert, heybet-heyecan gibi mânâlardır.” Buna göre haller makamların türevi olarak görülebilir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder