Allâh Teâlâ, yine Kur’an-ı Kerim’de, İblîs’in ağzından çıkan şu sözlerle evtâdın makamına işâret eder: “Sonra onlara önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım…” İblîs, insanları saptırmak için bu dört yönden harekete geçip onlara musallat olduğunda, Allah, evtâd ile bu dört yönü muhafaza altına alır. “İbnü’l-Arabî, İblis’in “Önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından yaklaşacağını” belirterek Âdemoğullarını aldatacağını söylediği dört yönden söz etmekte, burada her yöne mahsus ilimleri de ricalu’l-gaybdan sayıları dört olan evtâdın mertebeleri sadedinde saymaktadır. Bu dört yönün korunmasında evtâdın görevleri de Allah’ın Hayy, Alîm, Kadîr ve Mürîd isimlerine karşılık gelmekte, bu isimlerle sıfatlanan evtâd da Abdü’l-Hayy, Abdü’l-Alîm, Abdü’l-Kâdir ve Abdü’l- Mürîd isimlerini almaktadır. Her ne kadar bu görüşler ilk bakışta makrokozmoz anlamındaki âlemin korunmasından ibaret gibi görünüyorsa da, büyük (evren) ve küçük (insan) olmak üzere iki âlemin bütünlüğü açısından bakıldığında İbnü’l-Arabî, İblis’in Âdemoğullarını aldatma konusunda dört boşluktan söz etmiş olmaktadır. Bu dört boşluk hayat, bilgi, kudret ve irâdedir.
Hakk tarafından âlemin dört yönünü korumak üzere tayin edilen evtâd, her dönemde Hz. İdrîs, Hz. İlyâs, Hz. İsâ ve Hz. Hızır (a)’ın vekilidirler. Bu durumu şöyle açıklayabiliriz: İbnü’l-Arabî’ye göre cismiyle bu dünyada yaşayan dört resul bulunmaktadır. Bunlar; Hz. İdrîs, Hz. İlyâs, Hz. İsâ ve Hz. Hızır’dır. Adı geçen bu peygamberler cisimleriyle dünya âleminde yaşamaktadırlar ve bu yönüyle hepsi de direklerdir (evtâd). Bu dört kişiden birisi kutub, ikisi imamdır. Bunlar diğer veted ile birlikte dört evtâdı oluşturmaktadırlar. Onlardan birincisiyle Allah imanı, ikincisiyle veliliği, üçüncüsüyle nebiliği, dördüncüsüyle ise resullüğü korur. Hepsiyle birlikte ise Allah Hanif dinini korur. Cisimleriyle beraber, dünyada var olsalar bile, her dönemde bu ümmet içinden, bu dört peygamberin her birinin kalbi üzerinde olan biri vardır. Onlar (evtâd), her devirde bu peygamberlerin - Hz. İdrîs, Hz. İlyâs, Hz. İsâ ve Hz. Hızır- vekilleridir. İbnü’l-Arabî’ye göre velilerin büyük kısmı ne kutbu, ne iki imamı ne de vetedi bilirler. Onlar sadece vekilleri bilirler, yoksa adı geçen resulleri bilmezler. Hatta ümmetten bazıları bu makamlara ulaştığında veya bu makamlar kendilerine tahsis edildiğinde vekil olduklarını öğrenirler. Kutbun vekili, kutbun başkası olduğunu, kendisinin ise vekil olduğunu; imamın vekili ise, imamın bir başkası olduğunu, kendisinin ise vekil olduğunu öğrenir. Aynı şey vetedin vekili için de geçerlidir.375 Ricâlu’l-gayb hiyerarşisinde evtâddan sonra abdâl gelmektedir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder