Ricalu’l-gayb anlayışını sistematik bir tarzda ele alan İbnü’l-Arabî, özellik ve mertebeyi esas alarak adamlığı yani ricalu’l-gaybı sınıflandırarak onların adlarını ve sayılarını verir. O, ricâli iki kısma ayırır: Ricâlu’l-aded (sayı adamları) ve ricâlu’l- merâtib (mertebe adamları). Ricâlu’l-aded, her dönemde sayıları değişmeyen, sabit olan ricâl tâifesi, ricâlu’l-merâtib ise, sayıları belli olmayıp, artıp eksilen ricâl tâifesidir. Ricâlu’l-aded (sayı adamları), şunlardır: Kutub veya gavs (bir tane), imâmân (iki tane), evtâd (dört tane), abdâl (yedi tane), nükabâ (on iki tane), nücebâ (sekiz tane), havârî (bir tane), recebiyyûn (kırk tane), hâtem (bir tane), müctebûn/mustafûn (üç yüz tane, Hz. Âdem’in kalbi üzerindedirler), ilahî gayret makamındaki ricâl (kırk tane, Hz. Nuh’un kalbi üzerindedirler), selâmet makamındaki ricâl (yedi tane, Hz. İbrahim’in kalbi üzerindedirler), mülûkü’t-tarikat (beş tane, Cebrâîl’in kalbi üzerindedirler), ricalü’l-hayri’l-mahz (üç tane, Mikâîl’in kalbi üzerindedirler), İsrâfîl’in kalbi üzerindeki veliler (bir tane), ricalü’l-âlemi’l-enfâs (nefesler âleminin ricâli). Ricâlu’l-âlemi’l-enfâs, Hz. Davud’un kalbi üzerindedirler ve şu kısımlara ayrılırlar: Ricâlü’l-gayb (on tane), ricalü’z-zahir (on sekiz tane), ricalü’l-kuvveti’lilahiyye (sekiz tane), ricâlü’l-hannân ve’l-atfı’l-ilahî (on beş tane), ricâlu’l-heybet ve’l-celâl (dört tane), ricalü’l-feth (yirmi dört tane), ricâlu’l-meârici’l-ulâ (yedi tane), ricalü’t-tahti’l-esfel (yirmi bir tane), ricalü’l-imdâdi’l-ilahî ve’l-kevnî (üç tane), ricalü’l-ilahî ve’r-rahmanî (üç tane), racülü’l-berzah (bir tane), racülün vâhid (bir tane), Sakitü’r-Refref bin Sakitü’l-Arş (bir tane- İbnü’l-Arabî’de belirli bir makama işaret eden simgesel bir isimdir), ricâlü’l-ğani billah (iki tane), şahsun vâhid (bir tane), ricâlu ayni’t-tahkîm ve’z-zevâid (on tane), büdelâ (on iki tane), ricâlü’l-iştiyak (beş tane) ve ricâlü’l-eyyâmi’s-sitte (altı tane). Ricâlu’l-merâtib (mertebe adamları) ise şunlardır: Melâmiyye, fukarâ, sûfiyye, ubbâd, zuhhâd, ricalü’l-mâ, efrâd, ümenâ, kurrâ, ahbâb, muhaddesûn, ahillâ, sümerâ, verese, evliyâ. Evliyâ da kendi aralarında çeşitli kısımlara ayrılırlar: Enbiyâ, rusül, sıddîkûn, şühedâ, sâlihûn, müslimûn, mü’minûn, kânitûn, sâdikûn, sâbirûn, hâşiûn, sâimûn, hâfizûn, zâkirûn, tâibûn-tevvâbûn, mütetahhirûn, hâmidûn, sâihûn, rakiûn, sâcidûn, iyiliği emredenler, münkerden alıkoyanlar, hulemâ, evvâhûn, ilahî askerler, ahyâr, evvâbûn, muhbitûn, münibûn, mubsirûn, muhâcirûn, müşfikûn, Allah’ın ahdini yerine getirenler, vâsılûn, hâifûn, mu’ridûn ve küremâ.105 Görüldüğü gibi İbnü’l-Arabî’nin sınıflandırmasında pek çok terim ortaya çıkmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder