DOĞUŞ ŞERHİ 4

Serçe kuşu “Ankaa” yemini yer mi? Hakkı bilen, can vermezlere der mi? Ben söylemem, câhil yüzse derimi: Öldüm, bildim; ilmime değil ortak. Şerhi: “Ankaa” diye vasfedilen şey, “Kaf” dağının üstünde öten bir kuşmuş… “Ankaa”, dünyadan büyükmüş; öyledir de. Serçe, bu dünyadan büyük kuşun yemini yiyebilir mi? Biz Ankaa’nın yemini serçeye yedirirsek, buna Ankaa râzı olmaz. Birçok kimseler, bu hâli akıllarının ölçüsüyle ölçüyorlar. Bakıyorlar ki bu hâl, akıllarının ölçüsüne sığmıyor, ya bırakıp gidiyorlar, yahutta “bütün insanların aradığı felâh yolu bu “hâl değildir” diyorlar. Bir kuyu’nun suyunu bir bardağa sığdırmaya çalışıyorlar da onun için böyle söylüyorlar. O (Kuyu)nun suyu akıl bardağı ile ölçülür mü? (Hakkı bilen, can vermezlere der mi?): Hakkı bilen, bilmek için canından vazgeçmiştir, ne kadar emek çekmiştir… Canından eser kalsaydı, bu ilmi bilebilir miydi? Âşık, zaten, daima yok olmak isteyen insandır. Yokluğu ve Hakîkati istemeyen bir insana, bu ilim söylenir mi? Onu yetiştirmeden, anlayışını, idrâkini büyütmeden ona bu mânevî ilmi söylersen, kaçar; böylece Allah’tan uzaklaşmış olur; buna da biz sebep olmuş oluruz. Allah da bizden elbette râzı olmaz. (Ben söylemem, câhil yüzse derimi): Bundan evvelki mısrada: (Hakkı bilen, can vermezlere der mi?) deniliyordu. Demek ki canını vermeyen, cahilmiş. (Ben söylemem) diyor. Bu doğuşun doğduğu devirde o (Kudret) bu sırrı söylemek istemiyormuş. Ama şimdi, her yerde, her zaman söylüyor. (Öldüm, bildim, ilmime değil ortak): Bu ilmin ortağı yok. Sahibi âşıktır. Sehmi yok, hissesi yok. Bu ilim Hakkındır; bilmek için ölmek istemeyenlerin hakkı değil; ona söylememek lâzım. Son dörtlük: Bilmezlere bu sözler gayet muğlak; Tutmak için, aşk, böyle kurar tuzak; (Emre) seyret: denizler niçin alçak? Durma, yürü, su ol da (Deniz)e ak.