AKIL ÖLÜMDEN KORKAR

Bilmeyen de bunu tahsîlnen olur zannediyor. Bu, ancak cesaretle, azîmle olur. Cesaret ve azîmle tahsîl olunur bir hâldir bu. Hâl, tahsîl olunur mu? Şeye benzer: Gerek mecbûrî, gerek ihtiyârî göçlerde herkes malını mülkünü omuzlar ya, akıl da ölüm göçüne yönelince, âlimse, bir sürü kuru gürültüden ibâret olan ilmini, zenginse; malını parasını sırtlıyor çünkü sadaka verecek o yolda. Mutasavvıflar omuzlamayı bırakıp, nesi var, nesi yoksa hepsini silkerek ayağa kalkıyor. O ölüm göçünün şiddetine karşı herkes aklındaki arzuyu kalkan yapar, müdafaaya başlar. Halbuki İslâm dininde (Ölmeden evvel ölmek) var; hele öl bakalım… Hayır, akıl ölümden korkar… Akılla mukayyed olanlar da korkar. Ölüm akıl içindir. Akıl, bu muvakkat vücudun bekçisidir, içerdeki Sultanın sarayını bekler. İçerdeki Sultan için ölüm yoktur. Akıl ölümü duyunca, Sultandan evvel kapının önüne çıkar, başlar kendini müdafaaya.