BİLGİNİN KAYNAKLARI,

 BİLGİYE ULAŞIMIN FARKLI YOLLARI

Biilgiye ulaşmanın yolları açısından başlıca şu iki ayrım yapılmıştır: Mantık ve istidlallerle bilgiye ulaşanlar (tarikul ehlin nazar ve istidlal) ile riyazet ve nefisle mücahede tecrübesi yaşamak suretiyle uulaşanlar(tarikü ehlirriyaze vel mücahede)  , nazar yoluyla bilgiye ulaşanlar(tarikun nazar) ile arınma yoluyla bilgiye ulaşanlar (tardikutt tasfiye). Elde ediliş şekilleriyle farklılaşan bilginin kendisi de bu tasniflerden ikiye ayrılarak anlatılmaktadır.VEhb yoluyla alınan iblgiler ile çalışarak ele geçirilen bilgiler (ulumül kesb).En yaygın ayrım ise maddi ilimler ve Manevi ilimler şeklindedir.Yahut Batını ilimler ve zahiri ilimler şeklindedir.

İbni Rüşd,İbni Arabi ile karşılaştığında ona su soruyu sormuştur:”Keşf ve feyzi ilahide bulduğun şey bize mantığın(nazarın) verdiği şey midir?İbni arabi bu soruya paradoksal cevap vermiştir.Cevabında kendi din felsefesinde dikey boyutu ve tümden gelimi esas , yatay boyutu ve mantıksal çıkarımları ise ilki ile irtibatlı ama tali olarak kulanmakta olan sufi metafizikçilerlerle bunlardan yalnız ikincisini izleyen düşünürler arasındaki temel farkı göstermiştir.Genç bir sufi olarak İbni arabi bu soruya bir yönüye “evet” bir yönüyle “hayır” demiştir.Her iki yolu da yerinde kullanya bir itirazı olmamışıtr.Bu ikili ceveabın dihde bir çok zahiri delilleri vardır:Mesela “Allah’dan korkun  ki Allah da size öğretsin(Bakara 282), “Bizim için gayret edeni biz yolumuza ulaştırırız(Ankebut 69),” Eğer Allah’dan korkarsanız O da size iyiyi kötüden ayırdedecek bir anlayış verir(Enfal 29) ayetleri delil gösterirler. Bu yol avama kapalıdır.Ancak bu yol tüm insanlar için seçilmiş yol değildir.

Sufiler, Kur’an’da  hem enfüsi hem afaki iki tarzın olduğun beyan ederler. Hakk7ı bilebilecek aklın dikey olanakıl(aklı mead) olduğun ileri sürerler.Yani sufiler yüksek metafizik bilgisinn keşf ve tecelli ile elde ederken tarlalarını akıl ve mantıkla sürerler. Gerçek sufiler aklı ve nazarı reddetmezler ancak iş Tanrı7yı bilmeye gelince bunları yetersiz bulurlar.Mevlana’nın tabiriyle aklın adını kötüye çıkartan aklı cüzidir.Uuhrevi işleri Aklı küll bilir, dünyevi iiişleri ise aklı cüzi bilir.Sufiler bu iki aklı da yerinde kullandıklarından iki kanatlı tabir olunurlar.(Zülcenaheyn).

Kesbi bilgi(çalışarak elde edilen bilgi) Vehbi bilgiye götürdükleri oranda faydalıdır, yoksa kişiyi saptırmaktan başka işe yaramaz.Mevlana hazretleri buyurmuştur ki:Faydalı akıl sbeni hastalık esansında doktora kadar götüren akıldır.Ancak doktora gittikten sonra  bu akıl bırakılır Doktorun aklı devreye girmelidir.