NEFSİN TANINMASI

 Kur'an' da nefsin Emmare,levvame,mülhime,mutmainne mertebeleri anılır.Bunları tanımak talib için vacibdir. Hakk'ın tanınması bu nefis mertebelerinin tanınmasına bağlıdır. Hz.Ali efendimiz buyurmuştur:"Men arafe nefsehu fa kad arefe rabbehu""Nefsini tanıyan Rabbini de tanır".
Kur'an daki izahlar şöyledir:
1."Muhakkak ki nefs, var gücüyle her daim kötülüğü emreder...Rabbimin rahmet ettiği müstesna"(Yusuf 53).Bu nefis mertebesi ümmetin asilerinin nefsidir.Nefsi emmarenin bütün amelleri kahra muvafıktır, bütün işleri şeytanın beğendiği işlerdir.
2."Ve Nefsi- Levvameye (Hakikate ters düştüğünü farkedip pişmanlığını yaşayan , kusurlarından dolayı kendisini çokca kınayan nefse) andolsun!"(kıyamet suresi 2).Bu da ümmetin içinden avam tabakasının nefsidir.Nefsi levvame  ise daima Hazreti İzzetten çekinen  ve mahzun olan ,Allah'ın9 kahrına yol açacak amellerden uzaklaşarak Allah'ın lütfuna layık olmaya çalışan nefis mertebesidir.
3."Sonra da nefse hem fücurunu (Hakdan sapmanın ne olduğunu) ve hem de takvasını (kendisinden sakınmayı) ilham edene.."Şems suresi 8) buyruğu ise has olanların nefsine aittir.Nefsi mülheme , talibe agahlık (uyanıklık, ayıklık) bahş edilen nefis mertebesidir. Allah'ın yardımı ile bu nefis , Hakk'ın hem kahr hem de lütuf sıfatlarından haberdardır.Hakk'ın lütfunu beğenir , bu tür tecellilere sevinir, O' ndan marifet kesbeder.Kahrından ise sakınır, ibret ve tecrübe kazanır.
4."Ey Nefsi Mutmainne (Hakikatı yaşamakta tatmine ulaşmış nefis)! Radiye (Sen Rabbından razı) olarak , Mardiye(O da senden razı ) olarak (Seyir ve tasarruf kemalatını yaşayarak )Rabbine (Esma hakikatına) dön"(Fecr suresi 27-28) ayetinde bahsi geçen nefs ise ehasül has'ın (en seçkinlerin)nefsidir. 
Nefsi mutmainne  bütün inayet ve saadetlere layık olan nefis mertebesidir.Bu nefsin sırrı, arif ile Hak arasında bir berzahtır.
Nefsi mutmainne den başka Hak dergahına hiç kimsenin yolu yoktur.