FERİİDÜDDİN ATTAR HAZRETLERİ

Evliyaullah’ın sözlerini ve hallerini dergi yazılarımızda işlemekteyiz.Bu işin nedenini Feridüddin Attar hazretlerinin Evliya menkıbeleri,sözleri ve halleri üzerine olan TEZKİRETÜL EVLİYA isimli kitabında önsöz olarak belirttiği ifadeleri nakletmeyi uygun bulduk.

 Şeyh Ali Dekkak  aziz hazretlerinden sordular : hiç erenler sözünü işitmekten faide var mıdır? Sorusu üzerine Şeyh buyurdu  ki: erenler

sözünü işitmekten iki faide vardır; biri odur ki; eğer dinleyen kişi talip ise  himmeti kuvvetlenip talebi çoğalır. istediğini bulur muradına nail olur,

ikinci faide odur ki; şayet bir insan kendisinde bir benlik görürse bu benliğini ve gururunu kırar.İşidenin  gönlü ruşen olur ve şeytan vesvesesini ve dünya hırsını, masiva sevgisini anın içinden çıkarır, sadık ve kazibi fark eder eğer kör değilse;

                     Şeyh Mahfuz (k.s)  buyurur : (latezenil halka bimizanike vezzin nefseke bimizanil kavm) ““Halkı kendi terazin ile tartma , kendini yakin sahiplerinin terazisiyle tart ki onların erdemini, kendi müflisliğini anlayabilesin” demişti.

            Evliyanın bazısı hazreti Adem sıfatlı ve bazıları hazreti İbrahim ve hazreti Musa ve İsa aleyhisselam sıfatlı ve bir nicesi Hazreti Muhammed Mustafa Aleyhi vesellem selavatullahi ve selamuhu aleyhim ecmain

sıfatlıdırlar.  Bu meşayihi izamın birçoğu marifet ehlidir, bazıları muhabbet ehlidir, ve bir çoğu da muamele ehlidir ve tevhid ehlileri olup bir nicesi bisıfattır, şerh eylemeye gelmez.

Hz.Cüneyd Bağdadi’ye sordular :”Bu hikaye ve rivayetlerde yani kıssa vemenkıbelerde mürit için ne fayda vardır.Cevap verdi:”bunların sözleri , Aziz Ve Celil olan Allah’ın ordusundan bir askerdir(Fetih suresi48:4,7 ; Müddessir 74:31) Şayet müridin kalbikırılır vemorali bozulursa kuvvetlenir, o askerden medet bulur.Hak Teala’nın “Biz Resullerin haberlerinde kalbin sebat verecek olanları sana hikaye ediyoruz (Hud 11:20)buyurmuş olması bunun delilidir.

 

Peygamber Efendimiz(SAV) “İyiler anılınca gökten  rahmet iner” buyurmuştu.

Bir insan üzerine rahmet yağan bir sora kurarsa mümkündür ki ona bir fayda sağlamadan eli boş geri çevirmezler.

Kur’an ve hadisten sonra sözlerin en iyisi olarak onlarınki ni gördüm.Evliyanın sözleri tamamıyla Kur’an ve hadis’in şerhinden ibarettir.Her ne kadar onlardan değil isem de hiç değilse onlara benzemiş olayım2 diye kendimi bu meşguliyetin içine attım.Çünkü Hadis-i şerifte “Bir zümreyebenzeyen ondan sayılır” buyrulmuştur.

Cüneyd demiştir ki “Davacılara iyi muamele ediniz kihakikat ehli olsunlar, ayaklarını öpünüz.Çünkü himmetleri yüce olmasa idi pek ala başka şeyi dava edebilirlerdi.(Bu nedenle , hakikatın peşinde olabilmeleri için iddiacı ve taklitçi sufilere ilgi ve yakınlık gösterin).

Kur’an ve hadisi anlıyabil.mek için , sözlük, sözdizimi,dilbilgisiilimlerini bilmek gerekir.Oysa halkın çoğu bunlardan habersizdir.Oysasufilerin bunları açıklaması mahiyetindeki sözlerinden halkda, aydınlar da nasibi almaktadır.

Zahir bakımından görüyoruz ki biri aleyhinde aslı olmayan bir söz söylese o sözden dolayı söyleyene kinlenir, yıllarca bu sözün tesiri devam eder.Batıl bir söz sende bu kadar çok etki meydana getirdiğine göre açıktır ki farkına varmasan da hak söz bunun bin katı fazla bir etki vücuda getirecektir.

Nitekim Abdurrahman Ekkaf’a sordular:”Kur’an okuyan, ama okuduğunu anlamayan birisinin okuduğu şey onda bir etki yaratır mı?

Şöyle dedi:” Bir insan bir ilaç içse ancak içtiği şeyin ne olduğunu bilmesebunun üzerinde bir etkisi olur da kur’an ın hiç etkisi olmaz mı?Kur’anın etkisi çok daha fazladır.Bir de bilerek anlayarak okursa o zaman durum nasıl olur, varın siz kıyaslayın! Kim bilir kaç bin çeşit faydası olur.Bir de anlamı bilir, onunla amel eder, gözünden nedamet yaşları akıtırsa Hak teala onların hürmetine lütfuyla bir damla yaş için bir günahkar bağışlar”.

İmam Ebu Yusuf Hemadani’ye Şu zaman geçer ve bu taife perdenin arkasına çekilip gizlenirse selamette kalabilmek için biz ne yapalım? Diye sorulmuş.O da “Her gün onların sözlerinden sekiz sayfa okuyunuz.İmdi ben gaflet ehlinin böyle bir vird edinmesinin Allah’ın doğrudan verdiği emir olarak görüyorum.” Diy cevap vermiş.

Hayrın şer sayıldığı zamanda olduğumuzu gördüm.Bu zamanda kötü kişiler hayırlı insanları unutmuşlardır.Zamanımızda hüsranda kalanlar , devlet ehli bahtiyar insanları unutmasın, kendi köşesine çekilip inziva hayatı yaşayan kişileri araştırsın, rağbet göstererek onlar bakımından esen devlet rüzgarı sayesinde ebidi saadete ersin diye tezkire hazırladım ve “Evliya tezkireleri” adını verdim.

 

, dünya ehli, ahiret ehlini unutmayalar ve rağbet edeler. Bu kitapta birkaç türlü faide vardır evvel oldur ki dünyayı ademilerin gönlünden soğutur ikinci ahirete rağbet ettirir,    üçüncü hak dostluğu adamın gönlünde belirir, dördüncü: ahiret azığını çok ettirir bu gibi sözleri cem

eylemek cümle vacibattandır. Zira Kur'an ve hadis şerhidir bundan yekrek kitap yoktur.Denilebilir ki ; bu kitap iğdişleri ve eşcinselleri er yapar; erleri erkeklerin şahı yapar, erkeklerin şahı olanları tek ve eşsiz er yapar.Tekleri derdin ta kendisi haline getirir.

Yarın kıyamet günü (hal tercümelerini anlattığımsufiler belki bu vesileyle bu acizin haline bakıp şefeaat ederler.Ashab-ı Kehfin köpeği gibi varlığım tamamıyla kemikten ibaret kalsa da beni eli boş ve ümitsiz çevirmezler.

Naklederler ki Cemal Mevsili hazretleri , Efendimiz SAV in kabrinin civarında aynı hizada olan bir yerde tek bir mezar yeri bulmak için ömrünü harcamış.Maksadına ulaştıktan sonra mezar taşına şu sözlerin yazılmasını vasiyet etmiş” Köpekleri ön ayaklarını toprak üzerine yaymış bir haldedir”(Kehf suresi 18 ayet.

Rabbim!Bir köpek , dostlarının izi sıra birkaç adım attı.Bu yüzden köpeği sahipleriyle aynı muameleye tabi tuttun.Aynı şekilde ben de dostlarının dostu olduğumu ve onları sevdiğimi iddia ediyorum.Kendimi onların eğerinin ipine bir torba gibi bağladım.Onların sözleri ile meşgğul oluyor ve bundan vazgeçmiyorum.Rabbim ve benim ey ulu sultanım! Gerçi bu sözlerimin hiçbir kıymeti yoktur.Ve bu yolun yolcularının yanında bir hiç olduğumu da biliyorum.Ama onların sözlerini , hallerini, remizlerini ve işaretlerini seviuyorum.Kayyumiyetinin vahdaniyyeti  ve mutlak hakimiyetinin tebliği hakkı için nebi ve resullerin tertemiz ruhları, Allah’a yakın melekler, yüce katında değeri bulunan veli, arif ve alim kullar hakkı için bu zavallı gerip ileşu zümre arasına perde çekme.Bu kitabı sana yakın olma derecesine ulaşmam için vesile kıl.Senden uzak olma çukuruna düşmeme vesile kılma.Şüphesiz sen yakarışları karşılıksız bırakmazsın “

Feridüddin Attar hazretleri, bitkisel ilaç olabilecek malzemeleri sattığı için bu ismi almıştır.Hz.Mevlana Efendimiz, babasıyla birlikte Belh’den Anadolu’ya doğru yola çıktıklarında Nişabur’da Attar ile tanışmıştır.Henüz beş yahut yedi yaşında olan Hz.Mevlana’ya “Esrarname” isimli kitabını hediye etmiştir.Attar’ın şehadeti ile alakalı şu anlatılır.Çok ileri yaşlarda idi.Moğollar ,Anadoluya kadar olan istila hareketinde bulunduğu şehri kuşatmışlar ve insanları esir almışlar idi.Bir Moğol askeri, onu esir diyeköle pazarında satlığa çıkarttı.Köle niyetine satılan Attar’a talip olanlar oldu, talip olan kişinin verdiği fiyat için “Bu para az, benim değerim daha fazladır” diyerek satıştan vazgeçirdi.Gün içerisinde bir çok alıcı talebi olsada hep aynı şeyi söylemekte idi(“Benim değerim daha fazla ,bu fiyata satma” diye9.Akşam vakti yaklaşır iken ortalık tenhalaşmış idi.Hamallık yapan bir kürt geldi satın almak için talepte bulundu.Moğol askeri:”Karşılığında ne vereceksin? Deyince Alıcı  Devesinin üzerindeki bir çuval samanı gösterip bunu vereceğim dedi.Bu esnada Attar hazretleri söze karıştı:” Tamam dedi.Benim değerim budur.hemen sat” deyince Moğol askeri kızdı, sabahtan beri boşuna beklediğini anlayarak öfkelendi ve kılıcını çekip Attar hazretlerini şehit etti.