MERATİB-İ VÜCUD(VARLIK) MERTEBELERİ

Ehli hakikatin beyanına göre Zat-ı ahadiyyenin külliyat itibarıyla altı mertebesi vardır.Vahdet-i vücud bahsinde buna meratib-i vücud derler.Bu mertebeler: 1-La-taayyün mertebesi:Zat'ın öz,halis,saf yani Zat-ı sırf mertebesi .Bu mertebe Hak teala'nın künhüdür.Onun üstünde hiçbir mertebe yoktur. 2-Vahidiyet mertebesi:Bu mertebenin ismi Allah'tır. 3-Ervah mertebesi;Ruhlar.Bu aleme alem-i emir, alem-i galb,alem-i ulvi, alemi melekut(batın,hakikat alemi) tabir edilir. 4-Alem-i misal mertebesi:Alem-i ervahda olanların, alemi ecsamda yani cisimler aleminde bürüneceği bir suretin benzeri bu alemde belli olur.Yani zahir olur.Bu aleme alem-i berzahta denilmştir. 5-Alem-i şehadet mertebesi:Zat-ı Mutlak'ın kesret alemi olan bu alemde zuhurudur. 6-Mertebe-i Cami-i Hazreti İnsan:Allah ismi şerifinin mazharıdır. Her alt mertebe bir üst mertebenin zahiri,her üst mertebe bir alt mertebenin batınıdır. İşte bütün mertebelerin aslı birdir.Bu seyir, insanı kamilden tahsil edilir. Ne acayip sihirdir ki alemi şehadette yabancılar görünür.Örtüyü kaldırdığında Hakk'dan başka bir şey yoktur.Kesretten vahdete geçince , suretlerin altında sevgilinin vechi peyda olur, görünür. Niyazi Mısri bu hususu tam merkezden ifade eder: Zat-ı Hakk'ı anla zatındır senin Hem sıfatı hep sıfatındır senin Sen seni bilmek necatındır senin Gayra bakma sende iste sende bul