TEDAVİSİ ZOR BIR HASTALIK:
UCB (العجب)
Kişinin soyunu-sopunu, boyunu-posunu, amelini-ibadetini, cemaatini-mensubiyetini,
mezhebini-meşrebini, tarikatını-şeyhini, saçını-sakalını, şalvarını-cübbesini, partisini-pırtısını bir üstünlük aracı olarak görmesi ve beğenmesine "ucub" denilmektedir. Bunların uhrevi olanları kişinin manevi açıdan helak olmasına neden olur.
Sözlükte “şaşmak, hayret etmek, yadırgamak” mânasındaki acb kökünden isim olan UCUB “bir kimsenin hak etmediği bir mertebeyi kendinde vehmetmesi” şeklinde tanımlanır. (et-Taʿrîfât, “ʿucb” md.; Râgıb el-İsfahânî, eẕ-Ẕerîʿa, s. 306). Sözlüklerde ucb genellikle “övünme, kibir, tekebbür” diye açıklanırsa da (meselâ bk. Lisânü’l-ʿArab, “ʿacb” md.; Tâcü’l-ʿarûs, “ʿacb” md.) âlimler bu kavramların birbirinden farklı olduğunu belirtir. Meselâ er-Riʿâye li-ḥuḳūḳıllâh adlı eserinde (s. 371, 377) ucb, kibir ve bunlarla ilişkisi bulunan ahlâkî kusurları geniş biçimde ele alan Hâris el-Muhâsibî kibrin ucbden doğduğunu kaydeder. İbn Hazm ucbü kendini beğenme, övünme, kibir ve büyüklenmenin aslı olarak gösterir ve birbirine yakın anlamlar taşıdığından çoğu insanın bu kelimeleri ayırt etmekte güçlük çektiğini ifade eder (el-Aḫlâḳ ve’s-siyer, s. 73-74). Mâverdî kişinin itibarı ve mevkii ile gururlanmasına kibir, faziletleriyle övünmesine ucb (i‘câb) denildiğini söyler ve bunların ikisinin de faziletleri silip götürdüğünü kaydeder (Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn, s. 228).
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder