Nefsi hayvaninin on iki hizmetcisi vardır. Zahirde olan beşi, duyu vasıtalarımızdır. Duyma, işitme, koklama, görme ve hissetme. Hayvanatın ekserisine yakınında bu duyular mevcuttur. Batında olan beş duyu ise hissi müşterek, hayal, vahime, hafıza ve fikir'dir. İki kuvvetli enerji ve çekim kaynağı vardır ki bunlar şehvet kuvveti ve gazaptır.
Nefsi insaninin aşağı mertebeleri olan nefsi tabii ve nebati ve hayvani bütün hizmetçileri ile nefsi insaninin hizmetine mahkumdur.
Bu on iki kuvvet konusunda nefsi hayvani ile nefsi insani müşterektir.ancak bunlar insanda mükemmeldir. Hayvanda aşağıdır. Şöyle ki göz her iki varlıkta da vardır. Hayvan gördüğü şeyin şekil ve renklerini tafsilatıyla fark edemez. Şeklin yuvarlak, düz, eğri, piramit v.s gibi olduğunu idrak insana mahsus olup hayvanda bu tafsilat yoktur. Keza renkleri tafsili olarak insan görürken hayvan tek renk (gri) görür. Diğer kuvvetler de insan/hayvan arasında bu şekilde farklıdır.
Batıni algı kaynaklarının birincisi Hissi Müşterek olup bu duygu zahirdeki verileri batına aktaran bir ara kapı şeklindedir.
Batıni algıların ikincisi "Hayal" dir. Zahirde algılanan şeylerin suretlerini ve misallerini zabt eder. Mesela göz bir şehri görür, hissi müşterek bunu hayal'e sevkeder bu suret ve misaller orada mahfuz olur. O şehir gözümüzün önünden gitse dahi tekrar göz ile görmeye gerek olmaksızın hayalimizdeki o şehri dilediğimiz zaman müşahede ederiz.
Batını üçüncü kaynak "kuvvei vahime'dir. Bunun vazifesi tüm kuvvetlere karıştırmak ve onların üzerine tasalluttur. Varı yok,yoku var gösterir mahsusatı cüziyyeden maani i cüziyyeyi idrak eder. Mesela Ahmed'in sadakatini ve Mehmet'in düşmanlığını idrak eder. Bu idrakte bazen isabet eder, bazende hata eder. Gördüğü ve görmediği şeyleri nefsi insana gösterir.
Dördüncü kuvvet kuvvei fikriiyyedir. Akla tabi olursa tefekkür, vehme tabi olursa mütehayyile derler. Bunların vazifesi zahir ve batın havaslardan hafıza kuvvetine vasıl olan şeyleri müşahede etmektir. Suret ve manalarında terkip, tahlil, taasarruf eder. Buna kuvveti mutasarrıfa da derler.
Beşinci batını olan kuvvet hafızadır. Zahir ve batından gelenleri de parlar.
Hafıza kuvveti levhe benzer."Kuvvei zakire i mütefekkire" onun okuyucusu, Kuvvei hayaliyye onun katibidir. Kuvveti vahime afakta gezen şeytana benzer, o işi karıştırır. Hissi müşterek her taraftan gelen nehir ve ırmakları birleştiren denize benzer.
Kuvvei şeheviyye hayvan ve insanı menfeat celbine ve lezzet tahsiline sevk eder.
Gazabiyye kuvveti ise hayvanı zararı def etmeye ve acıyı ortadan kaldırmaya meylettiren kuvvettir
Bu iki kuvvete, zahiri ve batıni duygular yardımcı olurlar. Bu iki duygunun fazlalığı yahut eksikliği hayvanlık sıfatını, orta yolu (itidali) ise insani sıfatı oluşturur. Örneğin gazabın ziyadesi öfkelenme, azlığı ise korkaklıktır. İkiside hoş görülmez. İkisinin ortası şecaettir. (cesaretli olmaktır). Keza şehvetin ziyadesi hırs, azı iktidarsızlık, zayıflıktır. Ortası ise iffettir ki insani sıfattır...
Nefsi insaninin aşağı mertebeleri olan nefsi tabii ve nebati ve hayvani bütün hizmetçileri ile nefsi insaninin hizmetine mahkumdur.
Bu on iki kuvvet konusunda nefsi hayvani ile nefsi insani müşterektir.ancak bunlar insanda mükemmeldir. Hayvanda aşağıdır. Şöyle ki göz her iki varlıkta da vardır. Hayvan gördüğü şeyin şekil ve renklerini tafsilatıyla fark edemez. Şeklin yuvarlak, düz, eğri, piramit v.s gibi olduğunu idrak insana mahsus olup hayvanda bu tafsilat yoktur. Keza renkleri tafsili olarak insan görürken hayvan tek renk (gri) görür. Diğer kuvvetler de insan/hayvan arasında bu şekilde farklıdır.
Batıni algı kaynaklarının birincisi Hissi Müşterek olup bu duygu zahirdeki verileri batına aktaran bir ara kapı şeklindedir.
Batıni algıların ikincisi "Hayal" dir. Zahirde algılanan şeylerin suretlerini ve misallerini zabt eder. Mesela göz bir şehri görür, hissi müşterek bunu hayal'e sevkeder bu suret ve misaller orada mahfuz olur. O şehir gözümüzün önünden gitse dahi tekrar göz ile görmeye gerek olmaksızın hayalimizdeki o şehri dilediğimiz zaman müşahede ederiz.
Batını üçüncü kaynak "kuvvei vahime'dir. Bunun vazifesi tüm kuvvetlere karıştırmak ve onların üzerine tasalluttur. Varı yok,yoku var gösterir mahsusatı cüziyyeden maani i cüziyyeyi idrak eder. Mesela Ahmed'in sadakatini ve Mehmet'in düşmanlığını idrak eder. Bu idrakte bazen isabet eder, bazende hata eder. Gördüğü ve görmediği şeyleri nefsi insana gösterir.
Dördüncü kuvvet kuvvei fikriiyyedir. Akla tabi olursa tefekkür, vehme tabi olursa mütehayyile derler. Bunların vazifesi zahir ve batın havaslardan hafıza kuvvetine vasıl olan şeyleri müşahede etmektir. Suret ve manalarında terkip, tahlil, taasarruf eder. Buna kuvveti mutasarrıfa da derler.
Beşinci batını olan kuvvet hafızadır. Zahir ve batından gelenleri de parlar.
Hafıza kuvveti levhe benzer."Kuvvei zakire i mütefekkire" onun okuyucusu, Kuvvei hayaliyye onun katibidir. Kuvveti vahime afakta gezen şeytana benzer, o işi karıştırır. Hissi müşterek her taraftan gelen nehir ve ırmakları birleştiren denize benzer.
Kuvvei şeheviyye hayvan ve insanı menfeat celbine ve lezzet tahsiline sevk eder.
Gazabiyye kuvveti ise hayvanı zararı def etmeye ve acıyı ortadan kaldırmaya meylettiren kuvvettir
Bu iki kuvvete, zahiri ve batıni duygular yardımcı olurlar. Bu iki duygunun fazlalığı yahut eksikliği hayvanlık sıfatını, orta yolu (itidali) ise insani sıfatı oluşturur. Örneğin gazabın ziyadesi öfkelenme, azlığı ise korkaklıktır. İkiside hoş görülmez. İkisinin ortası şecaettir. (cesaretli olmaktır). Keza şehvetin ziyadesi hırs, azı iktidarsızlık, zayıflıktır. Ortası ise iffettir ki insani sıfattır...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder